Alles op deze aarde heeft een ritme. Kijk alleen al naar de aarde zelf. Ze staat een beetje scheef op haar as, waardoor zij tijdens haar omwenteling rond de zon op een heel speciale manier door de zon beschenen wordt. Hierdoor zijn de seizoenen en de verschillende klimaatvormen op aarde ontstaan. Daarnaast is de afstand zodanig, dat de temperatuur op aarde tussen de -50 en de +50 ligt. Hierdoor is er leven op aarde mogelijk. De zon en de maan zijn dus het begin van alle ritmes op de aarde.
De zon zorgt voor de seizoenen, en dag en nacht. De maan zorgt voor de getijden in de oceanen en zeeën, dus voor eb en vloed. Het is al een lange tijd bekend dat licht een grote invloed is op ons ritme. Kijk alleen al naar de dieren. De vogeltrek en bijvoorbeeld de winterslaap deze worden allemaal beïnvloed door licht. Hun pijnappelklier reageert op lichtveranderingen in de atmosfeer en de duur van het daglicht. Hierdoor kan bij dieren via het hormoon melatonine op het juiste moment de wintervacht gaan groeien, zodat deze voltooid is voordat de eerste sneeuw komt. Ook de vruchtbare periode wordt via melatonine zodanig geregeld dat de jongen geboren worden in de meest gunstige periode van het seizoen, zodat er volop eten beschikbaar is.
Het menselijk ritme
Het is bekend dat wij mensen een eigen intern ritme hebben, en dat dit ritme dagelijks bijgestuurd wordt door uitwendige prikkels. Het doel hiervan is om ons leef ritme af te blijven stemmen op de natuur om ons heen, het externe ritme. Overdag zijn we actief, we bewegen, werken, eten en drinken en ‘s nachts slapen we. De hypothalamus speelt een sleutelrol in onze biologische klok, en stuurt tevens onze hormonen en het autonome zenuwstelsel aan. Melatonine is een belangrijk hormoon wat ons helpt bij het juiste ritme.
Vlak na de geboorte is er bij baby’s nog geen sprake van een ritme, dit komt meestal opgang na de vijfde week, waarna de baby mee gaat doen met een dagnachtritme. De productie van melatonine is bij jonge kinderen groot, deze neemt af naarmate je ouder wordt. Tijdens de nachtelijke slaap gebeurt er van alles in het lichaam. De vertering van voedsel is dan afgerond en het gaat over tot de opname van de voedingsstoffen, er vindt reparatie aan weefsel en DNA plaats, de bloeddruk en de hartslag worden genormaliseerd en in het juiste ritme van de ademhaling afgesteld, de lichaamstemperatuur wordt bijgesteld en zo zijn er nog een tal van andere zaken die in de nacht worden bijgesteld en opgelost.
Als er grote onregelmatigheden in ons dag en nachtritme gaan optreden zoals in ploegendiensten vaak gebeurt ontstaan er storingen in onze synchronisatie van het interne met het externe ritme. Hierdoor ontregelen allerlei hormonen en lichaamsprocessen en ontstaan er chronische gezondheidsklachten. Vooral slaapstoornissen, oververmoeidheid, concentratiestoornissen en depressieve stemmingen. Vooral de blootstelling ’s avonds aan het blauwe licht van allerlei sociaal media apparaten en PC schermen zorgt voor de afbraak van melatonine, waardoor het slaapritme verder wordt verstoord.
De biologische klok
Onze biologische klok, die onderhouden blijft door de afwisseling van het zonlicht en de duisternis in de natuur is essentieel voor het evenwicht in ons hele systeem. Het is daarom belangrijk om je leefritme af te stemmen op dit bioritme door regelmaat aan te brengen in de tijdstippen van ’s ochtends opstaan en ’s avonds naar bed gaan. Door je activiteiten richting de avond te verminderen en de hoeveelheid prikkels ook te verminderen door voorbereid de nacht in te gaan. En als je veel reist of in ploegendiensten werkt door dan het beste werkschema aan te houden en eventueel melatonine te gebruiken om zo min mogelijk klachten te krijgen.
Groetjes Kirsten
